Η μονιμότητα των δημοσίων υπαλλήλων και η πλατεία Κλαυθμώνος

Τις τελευταίες μέρες διαβάζω στον τύπο και ακούω στο ραδιόφωνο ότι «παράθυρο» για άρση της μονιμότητας στο Δημόσιο άνοιξε ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, Θεόδωρος Πάγκαλος, μιλώντας σε τηλεοπτική εκπομπή. Κατά τη γνώμη μου η είδηση αυτή είναι παραπλανητική. Στην πραγματικότητα η δήλωση του Πάγκαλου έχει περίπου ως εξής: «Η μονιμότητα στο Δημόσιο ισχύει όσο υπάρχουν θέσεις. Εάν μία θέση καταργηθεί, τότε εννοείται ότι παύει να ισχύει η έννοια της μονιμότητας».

Μα αυτό ακριβώς ορίζει και το Σύνταγμα. Δεν είπε κάτι καινούργιο ο κ. Αντιπρόεδρος, ώστε να δικαιολογείται ο σάλος που ξεσηκώθηκε. Συγκεκριμένα το άρθρο 103 του Συντάγματος ορίζει στην παράγραφο 4 τα εξής: «Οι δημόσιοι υπάλληλοι που κατέχουν οργανικές θέσεις είναι μόνιμοι εφόσον αυτές οι θέσεις υπάρχουν. Αυτοί εξελίσσονται μισθολογικά σύμφωνα με τους όρους του νόμου και, εκτός από τις περιπτώσεις που αποχωρούν λόγω ορίου ηλικίας ή παύονται με δικαστική απόφαση, δεν μπορούν να μετατεθούν χωρίς γνωμοδότηση ούτε να υποβιβαστούν ή να παυθούν χωρίς απόφαση υπηρεσιακού συμβουλίου, που αποτελείται τουλάχιστον κατά τα δύο τρίτα από μόνιμους δημόσιους υπαλλήλους. Κατά των αποφάσεων των συμβουλίων αυτών επιτρέπεται προσφυγή στο Συμβούλιο της Επικρατείας, όπως νόμος ορίζει».

Όπως θα διαβάσατε λοιπόν παραπάνω, η έννοια του Συντάγματος είναι ότι ο δημόσιος υπάλληλος είναι μόνιμος, εφόσον η θέση για την οποία διορίστηκε εξακολουθεί να υπάρχει. Μέχρι τώρα βέβαια οι δημόσιοι υπάλληλοι διατηρούνται, μετατασσόμενοι (εφόσον το ζητήσουν και υπάρχουν κενές οργανικές θέσεις σε άλλη υπηρεσία), ακόμα και αν η θέση τους παύει να υπάρχει (σχετικό το Π.Δ. 117/2008), χωρίς όμως η δυνατότητα μετάταξης να προστατεύεται συνταγματικά, αφού μπορεί να καταργηθεί με νεώτερη νομοθετική διάταξη. Ας σημειωθεί ότι νομοθετήθηκε ότι ακόμα και οι υπάλληλοι της Ολυμπιακής (που δεν είναι Δημόσιο) έχουν το δικαίωμα να μεταταχθούν σε δημόσιες υπηρεσίες, μετά την πώληση της εταιρείας. Είναι δύσκολο για μένα να πω ότι αυτό είναι άδικο (σε σχέση με τα νέα παιδιά που περιμένουν να μπουν στο Δημόσιο με διαγωνισμό), γιατί αντιλαμβάνομαι πόσο οδυνηρό είναι να χάνει κάποιος τη μόνιμη δουλειά του και να μένει ξαφνικά ξεκρέμαστος. Είναι άλλο θέμα αν η θέση του στην Ολυμπιακή δεν ήταν μόνιμη και παρόλα αυτά θα μεταταγεί σε θέση μόνιμου δημόσιου υπαλλήλου. Αυτό πράγματι είναι άδικο για τα παιδιά που περιμένουν να διοριστούν αξιοκρατικά. Τέλος η γνώμη μου είναι ότι η μετάταξη, όπου είναι θεμιτή, πρέπει να γίνεται με το μισθό της θέσης, στην οποία μεταβαίνει ο υπάλληλος και όχι με τον παχυλό μισθό που ενδεχομένως είχε πριν τη μετάταξη του.

Τελειώνοντας την ανάρτηση αυτή, ας θυμηθούμε λίγο την ιστορική αναδρομή της μονιμότητας των δημοσίων υπαλλήλων. Τη μονιμότητα θεσμοθέτησε με νόμο για πρώτη φορά ο Χαρίλαος Τρικούπης (φωτο πάνω) στη πρωθυπουργική του θητεία, κατά τα έτη 1882-1886. Προηγουμένως με κάθε κυβερνητική αλλαγή άλλαζαν, κατά κανόνα, και οι δημόσιοι υπάλληλοι. Οι απολυμένοι υπάλληλοι μαζεύονταν στην Πλατεία 25ης Μαρτίου, όπου βρισκόταν τότε το Υπουργείο Οικονομικών και το Νομισματοκοπείο και έκλαιγαν τη μοίρα τους. Λόγω δε αυτού του κλαυθμού και οδυρμού η πλατεία ονομάστηκε από το λαό ως «Κλαυθμώνος». Με αυτή την ονομασία είναι γνωστή μέχρι και σήμερα. Η μονιμότητα αυτή των δημοσίων υπαλλήλων το 1911 καθιερώθηκε και συνταγματικά με την αναθεώρηση του Συντάγματος του 1864. Από τότε δε μέχρι και σήμερα η μονιμότητα, με την ανωτέρω αναφερόμενη έννοια, εξακολουθεί να προστατεύεται συνταγματικά και απλός νόμος δεν μπορεί να την καταργήσει. Και είναι αλήθεια ότι πολλοί από μας, συχνά σκεφτήκαμε, φεύγοντας από δημόσια υπηρεσία, απογοητευμένοι με την αγένεια κάποιου υπαλλήλου, ότι πρέπει να καταργηθεί η μονιμότητα των δημοσίων υπαλλήλων. Όμως αναλογιστήκαμε τι κοινωνική αναταραχή θα έφερνε μια τέτοια ρύθμιση? Όχι μία, αλλά πολλές πλατείες «Κλαυθμώνος» θα αναβίωναν. Αυτό που, κατά τη γνώμη μου, πρέπει να γίνει είναι απλώς να εφαρμόζεται το Σύνταγμα στις περιπτώσεις των επίορκων και παντελώς αδιάφορων δημοσίων υπαλλήλων. Να συνέρχονται γρήγορα και με ευελιξία τα υπηρεσιακά συμβούλια για την απόλυση αυτών που πρέπει να απολυθούν. Το Δημόσιο δεν πρέπει να είναι καταφύγιο απατεώνων, αλλά ούτε και ανικάνων.