Στη Λευκωσία, τις πρώτες μέρες της κρίσης

     Οι μέρες που επισκέφτηκα την Κύπρο, για την κηδεία του πατέρα μου, ήταν οι πρώτες, μετά το ξέσπασμα της κρίσης και το κλείσιμο των Τραπεζών. Όχι ότι δεν υπήρχε και πριν κρίση. Υπήρχε, αλλά οι περισσότεροι δεν είχαν αντιληφθεί το πραγματικό μέγεθος της. Ίσως γιατί και οι Κυβερνώντες, πρώην και νυν (περισσότερο, βέβαια, οι πρώην), δεν τόλμησαν ποτέ να αποκαλύψουν όλη την αλήθεια στο λαό. Όπως εδώ στην Ελλάδα, έτσι κι εκεί στην Κύπρο, οι πολιτικοί αρέσκονται να χαϊδεύουν τα αυτιά των πολιτών, για να μη χάσουν καμιά ψήφο. Πιστεύω δε ότι ακόμα και σήμερα δεν έχει λεχθεί όλη η αλήθεια στον κυπριακό λαό, για την οικονομική κατάσταση της πατρίδας του. Τελοσπάντων.
     Οι δρόμοι της Λευκωσίας, που συνήθως έχουν πυκνή κυκλοφορία, εκείνες τις μέρες ήταν σχεδόν έρημοι. Η κίνηση των αυτοκινήτων λιγοστή. Άλλωστε τα περισσότερα πρατήρια καυσίμων ζητούσαν μόνο μετρητά για να σε εφοδιάσουν με βενζίνη. Και τα μετρητά δυσεύρετα. Τα ΑΤΜ των Τραπεζών τα έδιναν με το σταγονόμετρο και μετά από πολλή ώρα αναμονής σε ουρά. Τα καταστήματα σχεδόν άδεια από πελάτες. Μόνο τα καταστήματα τροφίμων είχαν κάποιους πελάτες κι αυτοί φειδωλοί στα ψώνια τους. Πήγα να ψωνίσω σ’ ένα μικρό σούπερ μάρκετ και άκουσα τον ιδιοκτήτη να διαπληκτίζεται με κάποιον προμηθευτή του, γιατί ο τελευταίος του ζητούσε μετρητά χρήματα για να αφήσει τα εμπορεύματα. «Είσαι καλά ρε κουμπάρε? Πού να βρεθούν τα μετρητά?» απαντούσε ο καταστηματάρχης (δεν ήταν κουμπάρος του ο προμηθευτής, αλλά οι Κύπριοι έτσι συνηθίζουν να αποκαλούν ο ένας τον άλλο). Τα άδεια καταστήματα και σπίτια με «ΕΝΟΙΚΙΑΖΕΤΑΙ – FOR RENT» στην πρόσοψη, έχουν αυξηθεί κατακόρυφα, από την τελευταία φορά που επισκέφτηκα το νησί. Συναγωνίζονται αυτά της Αθήνας.
     Η μαμά μου ήταν ανήσυχη. Δεν την έφτανε το πένθος της, ανησυχούσε και πώς θα πληρώσει το Γραφείο Τελετών. Την καθησύχασα. Της είπα θα του δώσουμε μια προκαταβολή και τα άλλα χρήματα μετά, σιγά σιγά, όταν ανοίξουν οι Τράπεζες. Έτσι κι έγινε. Οι συγγενείς και φίλοι που μαζεύτηκαν στο σπίτι για την κηδεία και τα συλληπητήρια, όλοι είχαν και κάποια προσωπική ιστορία να διηγηθούν σχετικά με την οικονομική κρίση που ξέσπασε. Ο άντρας της ξαδέλφης μου, που διατηρεί μια μικρή βιοτεχνία, ήταν στενοχωρημένος γιατί πολλοί από τους πελάτες του τον πληροφόρησαν ότι «κουρεύτηκαν» οι τραπεζικές τους καταθέσεις και δεν μπορούν να τον πληρώσουν. Του χρωστούν συνολικά 80.000 ευρώ. Ένας άλλος φίλος μόλις συνταξιοδοτήθηκε από τη Λαϊκή Τράπεζα και πήρε το εφάπαξ του (250.000€), το οποίο τοποθέτησε στην ίδια Τράπεζα που εργαζόταν και του το «κούρεψαν», δηλαδή έχασε το τμήμα, πάνω από τις 100.000€. Ας σημειωθεί ότι στην Κύπρο οι τραπεζικοί υπάλληλοι παίρνουν (ή μάλλον έπαιρναν) μεγάλα εφάπαξ, σε αντίθεση με τις συντάξεις τους που είναι πολύ μικρές σε σχέση με τους μισθούς. Ένας εξάδελφος, διευθυντικό στέλεχος μιας μεγάλης εταιρείας που έχει πολυκαταστήματα, προβληματιζόταν για το εργασιακό του μέλλον, γιατί η εταιρεία που δουλεύει, λόγω του «κουρέματος» των καταθέσεων, δεν μπορεί να αντεπεξέλθει στην πληρωμή των μισθών των υπαλλήλων της και προγραμματίζει μαζικές απολύσεις. Όσοι από τους φίλους και συγγενείς είναι δημόσιοι υπάλληλοι προβληματίζονταν για το αν θα μπορούν να αποπληρώνουν τα δάνεια τους, μετά την αναμενόμενη μείωση των μισθών τους. Εδώ πρέπει να σας πω ότι οι μισθοί των δημοσίων υπαλλήλων στην Κύπρο ήταν, μέχρι τώρα τουλάχιστον, αρκετά ψηλοί, σε σημείο που πάντα προβληματιζόμουν αν η πραγματική οικονομία της Κύπρου επέτρεπε, πράγματι, τέτοιου ύψους μισθούς. Π.χ. ένας εκπαιδευτικός με 25 περίπου χρόνια υπηρεσία είχε καθαρές αποδοχές γύρω στα 4.000 – 4.500 ευρώ, ενώ ένας με ίδια υπηρεσία εδώ στην Ελλάδα με το ζόρι έφτανε, πριν την κρίση, στα 1500 ευρώ. Γι' αυτό πολλοί εκπαιδευτικοί από την Ελλάδα ζήτησαν και διορίστηκαν στην εκπαίδευση, στην Κύπρο, όπου, ας σημειωθεί, ισχύει ακόμη η επετηρίδα (η οποία καταργήθηκε στην Ελλάδα πριν αρκετά χρόνια). Αξίζει επίσης να αναφερθεί ότι οι Τράπεζες της Κύπρου, μέχρι προ τινος, έδιναν, με μεγάλη ευκολία, μεγάλα δάνεια στους ιδιώτες, με αποτέλεσμα ένα μεγάλο μέρος των Κυπρίων και ιδίως δημόσιοι υπάλληλοι, να είναι βαριά χρεωμένοι (όλα αυτά τα πολυτελή σπίτια, οι βίλλες, που βλέπει κανείς στην Κύπρο με δάνεια είναι κτισμένα). Το χρέος των κυπριακών νοικοκυριών είναι το δεύτερο μεγαλύτερο στην Ε.Ε. φτάνοντας στο 289% του ΑΕΠ, τη στιγμή που ο σχετικός μέσος όρος της Ευρώπης είναι 160% (στην Ελλάδα το ύψος του ιδιωτικού χρέους βρίσκεται στο 124% του ελληνικού ΑΕΠ, είναι δηλαδή από τα χαμηλότερα στην Ευρώπη, σε αντίθεση με το δημόσιο χρέος της).
     Αφήνοντας πίσω μου την Κύπρο, σκεφτόμουν αυτό που μου είπε, εκεί, μια εξαδέλφη μου: «Εσείς στην Ελλάδα βιώσατε σταδιακά, σε βάθος τριών χρόνων, την πτώση του βιοτικού σας επιπέδου, τη συνηθίσατε και ίσως προσαρμοστήκατε πιο ομαλά. Εμείς εδώ στην Κύπρο μας πήρε κάποιος σχεδόν ξαφνικά και μας πέταξε απότομα από μεγάλο ύψος και θα δυσκολευτούμε να προσαρμοστούμε». Δεν ξέρω αν εμείς, εδώ στην Ελλάδα, προσαρμοστήκαμε ομαλά στην πτώση του βιοτικού μας επιπέδου ή όχι. Εύχομαι όμως, συμπατριώτες μου καλοί, να αντέξετε και σ’ αυτή τη δοκιμασία και να προσαρμοστείτε. Άλλωστε αντέξατε (ή μάλλον αντέξαμε) τόσα και τόσα. 
----------------------------------------------------------------------------------------------- 

Λίγο γέλιο με τα χάλια μας δεν βλάπτει (για όσους δεν κατάλαβαν πρόκειται για τηλεφωνική συνομιλία Αναστασιάδη-Σαμαρά)