Η Μερόπη αστειεύεται

Η Μερόπη αστειεύεται

Δευτέρα 18 Φεβρουαρίου 2008

ο Νίκος Καζαντζάκης και το Νομπέλ Λογοτεχνίας που δεν πήρε ποτέ...




Επέτειος της γέννησης του Νίκου Καζαντζάκη η σημερινή. 18 Φεβρουαρίου του 1883 γεννήθηκε ο μεγάλος Έλληνας λογοτέχνης και πέθανε στις 26 Οκτωβρίου 1957। Πιθανότατα ο σημαντικότερος, αλλά και ο πλέον αμφιλεγόμενος έλληνας λογοτέχνης - διανοητής του 20 ου αιώνα. Ποιος δεν ξέρει την «Ασκητική», τον «Αλέξη Ζορμπά», τον «Τελευταίο Πειρασμό», τον «Καπετάν Μιχάλη», το «Φτωχούλη του Θεού» και άλλα εξίσου σημαντικά έργα του;
Τον Καζαντζάκη γνώρισα στα εφηβικά μου χρόνια. Βιαζόμουνα να τελειώσω τη μελέτη στα μαθήματα μου, για να βυθιστώ και να ταξιδέψω στον κόσμο του μεγάλου Κρητικού. Ήταν η αρχή μιας δύσκολης διαδρομής προς την αυτογνωσία με την «Ασκητική» να παίζει πρωταρχικό ρόλο στο δρόμο μου αυτό. Ύστερα ήρθα φοιτήτρια στην Αθήνα. Ήταν και η δικτατορία τότε. Άρχισαν άλλα τρεχάματα, άλλες αγωνίες και άλλα αναγνώσματα. Ο Καζαντζάκης όμως κράταγε και κρατά ακόμα μια σημαντική θέση στο μυαλό μου και στην καρδιά μου.
Σήμερα δεν θα ασχοληθώ με λεπτομερή αναφορά στη βιογραφία του. Ούτε με τις δύο γυναίκες του, τη Γαλάτεια και την Ελένη και τη μακροχρόνια διαμάχη τους. Ούτε με το θέμα του αφορισμού του ή μη από την Εκκλησία Είναι γνωστό πια ότι τον αφορισμό που οι ελληνικοί σκοταδιστικοί εκκλησιαστικοί κύκλοι ετοίμασαν, σταμάτησε ο Οικουμενικός Πατριάρχης Αθηναγόρας. Θα ασχοληθώ με ένα ερώτημα που με βασάνιζε από έφηβη. Γιατί ο μεγάλος αυτός λογοτέχνης δεν τιμήθηκε ποτέ με το Νομπέλ Λογοτεχνίας;;
Η πρώτη ελληνική υποψηφιότητα για Νομπέλ Λογοτεχνίας, ήρθε πολύ πριν τον Σεφέρη και τον Ελύτη και συγκεκριμένα το 1946, όταν η Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών και ο Σύνδεσμος Ελλήνων Λογοτεχνών πρότειναν στην Σουηδική Ακαδημία τους Νίκο Καζαντζάκη και Άγγελο Σικελιανό ως από κοινού υποψήφιους για το Νομπέλ Λογοτεχνίας. Δυστυχώς όμως τέτοιες προτάσεις στη Σουηδική Ακαδημία μπορούσαν να κάνουν μόνο ακαδημίες, ακαδημαϊκοί, και γνωστοί άνθρωποι του πνεύματος. Ο Καζαντζάκης είχε ήδη από τον Μάρτιο του 1945 υποβάλει την αίτηση του στην Ακαδημία Αθηνών, καθώς και ένα κατάλογο με τα μέχρι τότε έργα του. Αλλά η Ακαδημία δεν τον πρότεινε. Μόλις ένα χρόνο πριν, τον είχε θεωρήσει ακατάλληλο για μέλος της, καθώς ήταν «κομμουνιστής, διέφθειρε τους νέους, και ήταν τελείως ξένος προς την Ελλάδα». Διαβάζω τώρα αυτή την αιτιολογία και ανατριχιάζω. Τελείως ξένος προς την Ελλάδα ο Καζαντζάκης!! Αυτός που με τον «Καπετάν Μιχάλη», το «Χριστό ξανασταυρώνεται», τον «Αλέξη Ζορμπά» μας ταξίδεψε σε κόσμους βαθιά ελληνικούς….
Αρνήθηκε λοιπόν η μικρόψυχη ελληνική Ακαδημία να προτείνει τον Καζαντζάκη για το βραβείο Νομπέλ, ενώ την ίδια στιγμή αυτός κατακτά όλο και περισσότερο τη διεθνή αναγνώριση μέσω των έργων του. Το 1952 η Νορβηγική Εταιρεία Λογοτεχνών τον προτείνει ως υποψήφιο και προσφέρεται να του δώσει Νορβηγική υπηκοότητα, αλλά αυτός αρνείται την πρόταση.
Η όλη ιστορία της διεκδίκησης έληξε το 1957. Εκείνη τη χρονιά το Νομπέλ Λογοτεχνίας απονεμήθηκε στον Αλμπέρ Καμύ, είδηση που βρήκε βαριά άρρωστο τον Καζαντζάκη στην Πανεπιστημιακή Κλινική του Φράιμπουργκ της Γερμανίας. Την ώρα που όσοι αποτέλεσαν εμπόδιο στην απονομή του βραβείου στον Καζαντζάκη έτριβαν τα χέρια τους από χαρά, ο Νομπελίστας πλέον Καμύ, έγραφε στην Ελένη Καζαντζάκη: "Τη μέρα που λυπόμουν να δεχθώ μια διάκριση που ο Καζαντζάκης άξιζε εκατό φορές περισσότερο, πήρα από εκείνον το πιο γενναιόδωρο από όλα τηλεγράφημα. Λίγο αργότερα κατάλαβα με τρόμο πως το μήνυμα αυτό ήταν γραμμένο λίγες μέρες πριν πεθάνει. Μαζί του χάθηκε ένας από τους τελευταίους μεγάλους καλλιτέχνες. Είμαι από εκείνους που αισθάνονται και θα εξακολουθήσουν να αισθάνονται το μεγάλο κενό που άφησε…" Ο Νίκος Καζαντζάκης πέθανε στις 26 Οκτωβρίου 1957 από λευχαιμία, μια αρρώστια που τον ταλαιπωρούσε χρόνια. Τότε έχασε η Ελλάδα την ευκαιρία να τιμηθεί με το πρώτο της Νομπέλ Λογοτεχνίας. Ως γνωστό το βραβείο αυτό δεν απονέμεται μετά θάνατο.
Αχ Ελλάδα που έτρωγες και δυστυχώς ακόμα εξακολουθείς και τρως τα άξια παιδιά σου……




Η επιγραφή αυτή, ως γνωστό, υπάρχει στον τάφο του Ν. Καζαντζάκη στο Ηράκλειο Κρήτης, όπου τελικά θάφτηκε, μετά τη μικρόψυχη διαταγή του τότε Αρχιεπισκόπου Αθηνών Θεόκλητου να μην επιτραπεί να μπει η σωρός του «βλάσφημου» νεκρού σε αθηναϊκό ναό και νεκροταφείο. Ο τετραπέρατος Αριστοτέλης Ωνάσης διέθεσε αμέσως αεροπλάνο της Ολυμπιακής και μετέφερε τη σωρό του γίγαντα της λογοτεχνίας στο Ηράκλειο, όπου έγινε η κηδεία του. Το νησί της Κρήτης συνόδευσε το τέκνο του στην τελευταία του κατοικία με σεβασμό αλλά και με λιονταρίσια τόλμη. Ο νεαρός τότε ρεπόρτερ Φρέντυ Γερμανός ως ανταποκριτής της εφημερίδας «Ελευθερία» έγραφε «Ένα νησί ολόκληρο ακουμπούσε στο φέρετρο του Καζαντζάκη. Ένοιωθες συνάμα τον σεβασμό στον νεκρό και την αγανάκτηση της διαδήλωσης. Σε όλη την διαδρομή είχα την αίσθηση ότι είχε πεθάνει ένας εθνικός ήρωας…..».

24 σχόλια:

Ασκαρδαμυκτί είπε...

Δυστυχώς κάποιοι Έλληνες, για πολιτικούς λόγους, ναρκοθέτησαν την υποψηφιότητα του Ν.Κ.
Τι να πούμε τώρα...

jf είπε...

Σ’ ευχαριστώ για το αφιέρωμα αυτό… Μ’ έκανε να σκαλίσω τα περί Καζαντζάκη. Τι να πρωτοδιαβάσει κανείς… και τι να γράψει.
Αντιγράφω μόνο το εξής:
«Ο Καζαντζάκης ζήτησε από τον Σικελιανό ‘να θελήσει να ενωθούν τα ονόματά τους αναπόσπαστα, γιατί, στην αγάπη, ένα πράμα, μοιραζόμενο, διπλασιάζεται. Και η τιμή για την Ελλάδα θα 'ταν διπλή’ (από γράμμα του 18.7.1946.)
Και πώς τους τίμησε η Ελλάδα; η προσπάθειά τους για το Νομπέλ κρίθηκε από εφημερίδες της εποχής ότι ‘ολίγον διαφέρει της απάτης’.
Τίποτε περισσότερο…
Την καλημέρα μου

αντωνης είπε...

Καλημερα Μεροπη. Πολυ ομορφο το θεμα σου σημερα. Για ενα τοσο μεγαλο λογοτεχνη.
Ενα μονο θελω να προσθεσω. Το σημειο που ειναι ο ταφος του ειναι τοσο ομορφο, που προτεινω σε οσους περασουν καποια στιγμη απο το Ηρακλειο, ας κανουν τον κοπο να το επισκεφθουν.

η ψυχη μου το ξερει είπε...

Όλοι αυτοί οι αδικημένοι καλλιτέχνες από την πολιτική και τη φαυλότητα,βρίσκουν την δικαίωση και την αξία τους εκεί,που δεν μπορεί να τους την αφαιρέσει κανείς!Στην αποδοχή του κόσμου και στη διαχρονικότητα..

Καλή εβδομάδα,Μερόπη μου:)

Meropi είπε...

--@ Ασκαρδαμυκτί μου,
πραγματικά μένουμε άφωνοι μπροστά τη μικροψυχία όσων ναρκοθέτησαν την υποψηφιότητα για Νομπέλ του μεγάλου αυτού λογοτέχνη..

--@ If καλή μου συντοπίτισσα αλήθεια ποια ήταν η "απάτη" του μεγάλου αυτού λογοτέχνη που ήδη διαβαζόταν από όλη την Ευρώπη;;;

--@ Αντώνη μου να πω την αλήθεια δεν έχω πάει στον τάφο του Καζαντζάκη, παρόλο που επισκέφτηκα την Κρήτη δυο φορές... Παράλειψη μου...

--@ Ψυχή μου αλήθεια ποιος γνωρίζει σήμερα αυτούς που αντιτάχθηκαν στην υποψηφιότητα του Καζαντζάκη;;; ενώ το μεγάλο διαχρονικό λογοτέχνη γνωρίζουν και αγαπούν πάρα πολλοί...

αντωνης είπε...

Ηταν απο τα πρωτα που εκανα οταν βρεθηκα στο Ηρακλειο την πρωτη φορα.
Και τη δευτερη φορα πηγα και στο μουσειο που υπαρχει στο χωριο Μυρτια Ηρακλειου. Και εκει αξιζει να παει καποιος.

ριξε μια ματια εδω
http://www.kazantzakis-museum.gr/

marilia είπε...

Μόλις την προηγούμενη βδομάδα επισκεφτήκαμε, με την τάξη μου, το μουσείο του Καζαντζάκη στη Μυρτιά. Μόλις προημερών συνειδητοποίησα το μέγεθος του έργου του. Και θαύμασα. Τόσο που πείστηκα να διαβάσω έργα του, πράγμα που απεύφευγα χρόνια. :$:$:$

marianaonice είπε...

Μερόπη μου πραγματικά και εγώ την ίδια απορία είχα πάντα...
Πόσους αλήθεια από εμάς δεν μας συντρόφεψαν τα έργα του Καζαντζάκη στην εφηβική μας αναζήτηση της αλήθειας και δεν μας ταξίδεψαν σε κόσμους πραγματικά πέρα ως πέρα ελληνικούς! Ακόμη και τα περιηγητικά του έργα, όπως το "ΤΑΞΙΔΕΥΟΝΤΑΣ ΣΤΗ ΡΩΣΙΑ" που είχα επίσης διαβάσει, ήταν ανοικτά παράθυρα στον κόσμο της γνώσης...
Τι να πω, τώρα πια δεν απορώ, γιατί κατάλαβα καλά ότι η νεώτερη Ελλάδα τρώει τα αξιόλογα παιδιά της και ναρκοθετεί έτσι κάθε καλό που μπορεί να γίνει στη Χώρα μας!
Να είσαι καλά φίλη μου για το τόσο σοβαρό θέμα που ανέβασες.

mania είπε...

Μερόπη μου,
τον γνώρισα κι εγώ τον Καζαντζάκη στην εφηβεία μου, αν και την εποχή που ήμουν εγώ έφηβη οι συνομήλικοι μου διάβαζαν άλλα. Ο καλός μου ο παππούλης όμως με μύησε στον Καζαντζάκη δίνοντας μου να διαβάσω τον "Καπετάν Μιχάλη". Ακολούθησαν και άλλα.
Πράγματι εύλογη η απορία σου για το Νομπέλ. Καλοί οι Σεφέρης και Ελύτης, αλλά κάλλιστος ο Καζαντζάκης...
Όπως λες κι εσύ ανατριχιάζει κανείς όταν σκέφτεται την μικρότητα των Ακαδημαϊκών της εποχής εκείνης. Αμφιβάλλω δε αν σήμερα οι Ακαδημαϊκοί σκέφτονται καλύτερα....

Meropi είπε...

--@ Αντώνη μου την επόμενη φορά θα πάω στον τάφο και στο Μουσείο. Τις δύο προηγούμενες φορές είχα για βάση τα Χανιά, γι αυτό και η παράλειψη.

--@ Μαριλία μου, την εποχή που ήμουν εγώ έφηβη (δηλ. γύρω στο 1970) ο Καζαντζάκης ήταν το νο 1 στις προτιμήσεις των εφήβων. Αν και τον θεωρώ διαχρονικό.... Διάβασε τον και θα μαγευτεις...

--@ Μαριάνα μου αυτό αναφέρω και στη Μαριλία. Την εποχή μας (εσύ βέβαια είσαι λίγο πιο μικρή) ο Καζαντζάκης συντρόφευε και κινούσε τις αναζητήσεις μας.

--@ Μάνια μου ο παππούλης σου πρέπει να ήταν πολύ προοδευτικός (με την καλή έννοια) για να σου δώσει να διαβάσεις Καζαντζάκη. Κι εγώ τον έμαθα από τον πατέρα μου που ήταν δάσκαλος.

gerasimos είπε...

Πιθανότατα ο σημαντότερος Έλληνας διανοητής του εικοστού αιώνα; Ο Καστοριάδης θα έλεγα εγώ. Αλλά και ο Καζαντζάκης τεράστιος στο είδος του.

Meropi είπε...

--@ Γεράσιμε μου
Ίσως χρησιμοποίησα εν μέρει λάθος λέξη. Αυτό που ταιριάζει καλύτερα στον Καζαντζάκη είναι λογοτέχνης - διανοητής. Αν πάρουμε το σκετο διανοητής ίσως να έχεις δίκιο, να είναι ο Καστοριάδης.
Καλημέρα από την ακόμα χιονισμένη Αθήνα.

Meropi είπε...

-@ Γεράσιμε το διόρθωσα ήδη στο κείμενο. Να σαι καλά που μου έκανες την υπόδειξη.

Spitogata είπε...

Όμορφη η γειτονιά σου χιονισμένη, ακόμα ωραιότερο το αφιέρωμα στο Καζαντζάκη.
Το κακό, με μας τους Έλληνες γενικότερα, είναι πως πνίγουμε εν ζωή τα μεγάλα μυαλά, για να τα εκθειάσου,με μετά θάνατον.

Προτείνω για ανάγνωση και την μετάφραση που έκανε ο Καζαντζάκης στην Θεία Κωμωδία. Ακόμα και εκεί είναι κορυφαίος ο λόγος του.

Φιλιά πολλά.

Takiz είπε...

Κάποιες «ιδέες» δεν θα πεθάνουν πότε.

Συγχαρητήρια για την ανάρτηση σου.

Takiz είπε...

ΥΓ
Τέλειες οι φωτογραφίες
Τέλειες...

alekos markellos είπε...

Μπράβο Meropi που το θυμήθηκες, όλο και λιγότεροι τον μνημονεύουν πια και είναι άδικο, όσο και το νόμπελ που του στέρησαν "Ελληνικά συμφέροντα" και όχι η Σουηδική Ακαδημία...

Roadartist είπε...

Ενα πολύ μεγάλο Μπράβο για αυτή την ανάρτηση σου Μερόπη!! Μπράβο! Ξεχωριστός ο Καζαντζάκης, πολύ όμορφο το αφιέρωμα σου!
Ισως ο πιο αγαπημένος μου λογοτέχνης..Τι να σχολιάσει κάποιος για αυτόν τον γίγαγτα? Δεν υπάρχουν λόγια..Η Ασκητική του απο τα πιο αγαπημένα μου βιβλία.. Τα φιλιά μου!

Meropi είπε...

-@ Σπιτόγατα μου
είδες τι ωραία η γειτονιά μου με τα χιόνια;; Δεν έχει να ζηλέψει τίποτε από τα χειμερινά χωριά, στα οποία πάνε για σκι...
Όσον αφορά τον Καζαντζάκη τώρα και τον κάθε άξιο έλληνα όσο ζει ο άνθρωπος παίζουν ρόλο ο ανταγωνισμός και οι μικρότητες! Όταν πεθάνει όλοι θυμούνται πόσο μεγάλος είναι!

-@ Τακη μου σ' ευχαριστώ για τα καλά σου λόγια.

-@ Αλέκο μου το έχω προσέξει κι εγώ ότι όλο και λιγότερο μνημονεύεται πια ο Καζαντζάκης. Την εποχή που ήμουν εγώ έφηβη είχε την τιμητική του.

-@ Roadartist μου η Ασκητική ήταν κι εμένα ένα από τα αγαπημένα μου βιβλία. Το κέντρο των υπαρξιακών μου αναζητήσεων στην εφηβεία.

Ανώνυμος είπε...

Oπου και να ταξίδέψω, η Ελλάδα με πληγώνει

Βρε Μερόπη μου, πάω να βάλω το ψευδώνυμο μου και δε μου βγαίνει, κάτι άλλαξε τις ρυθμίσεις και πρέπει σώνει και καλά να υπογράψω ως ανώνυμη.

Miss Little Sunshine

Ανώνυμος είπε...

Αγαπητή Μερόπη,
σ'ευχαριστούμε που μας ενημερώνεις και μας θυμίζεις λιγάκι από πού ερχόμαστε!!! Προσωπικότητες σαν τον Καζαντζάκη διδάσκουν με τα έργα τους και δε θα έβλαπτε καθόλου εμάς τους νέους να ασχοληθούμε με αυτά που έγραψαν.... μήπως και ανοίξει λιγάκι το μυαλό μας!!!
Τα φιλιά μου!
Ελένη..

Meropi είπε...

-@ Miss Little Sunshine πράγματι υπάρχουν πολλές σελίδες του παρελθόντος των Ελλήνων που μας πληγώνουν...Μια από αυτές τις σελίδες είναι και η υπόθεση του Νομπέλ του Καζαντζάκη

-@ Ελένη μου δεν θα χάσεις αν διαβάσεις Καζαντζάκη. Άρχισε από τα πιο απλά. "Καπετάν Μιχάλη" "Ο Χριστός ξανασταυρώνεται" αν δεν τα έχεις διαβάσει άρχισε τα σιγά σιγά.
Θα σε ταξιδέψουν...
Σ΄ ευχαριστώ για τα καλά σου λόγια

Justine's Blog είπε...

Αγαπημένη Μερόπη,
Ειλικρινά είναι υπέροχο το αφιέρωμά σου στη μνήμη του μεγάλου Νίκου Καζαντζάκη. Ολοι εμείς της μεταπολιτευτικής γενιάς γνωρίσαμε την Ελλάδα των πολιτισμικών συγκρούσεων απο το έργο του Καζαντζάκη στα μαθητικά ή φοιτητικά μας χρόνια.
Προσωπικά,τον εκτιμώ ιδιαίτερα ως φιλόσοφο της νεότερης Ελλάδας, ως τον άνθρωπο των Ελληνικών Γραμμάτων που ταράχθηκε βαθειά μέσα του τη για το υπαρξιακό, καταλήγοντας στο μηδενισμό μέσα απο πόνο και ατελεύτητη εσωτερική πάλη.
Η Ασκητική του είναι το Ευαγγέλιο της αμφισβήτησης του υπέρτατου όντος μέσα απο τον πόνο της εκλογίκευσης.
Στο τελευταίο μου ΄μυθιστόρημα "Ψηλά Τακούνια Για Πάντα" ο πατέρας της ηρωίδας μου ταλανίζεται απο τα γραφόμενα στην Ασκητική του. Ανοίγει και κλείνει ο κύκλος του μύθου μου με κλειδί αυτό το μοναδικό έργο.
Δυστυχώς, ο Καζνατζάκης δεν κυνηγήθηκε μόνο απο τους συγχρόνους του ανταγωνιστές στα Γράμματα. Εχει εξαπολυθεί ένα ατέλειωτο κυνηγητό και απο τους ασήμαντους επιγόνους , οι οποίοι προσπαθούν να ακυρώσουν το έργο του απο καθαρή μικρόνοια- αν όχι ακαδημαϊκή ιδιότέλεια.
Ολη αυτή η παρέα των νεότερων κριτικών-με ελάχιστες εξαιρέσεις- ξαφνικά πολτοποιεί την εργογραφία του ανάγοντας τα βιβλία του μεγάλου Καζαντζάκη σε γραφική καριτκατούρα της νεότερης Ελλάδας .
Ουαία υμίν γραμματείς και φαρισαίοι υποκριταί, ουαι υμίν γραμματείς και φαρισαίοι δοσκισησοφοι, ουαί υμίν γραμματείς και φαρισαίοι μικρόνοες!
Λυπούμαι που αυτός ο μεγάλος συγγραφέας τείνει να γίνει αντακείμενο απαξίωσης και απο τους νεότερους συμπλεγματικούς Ελληνες.
Να περάσετε ωραία στην μεταχιονισμένη Αθήνα. Ερχομαι κι εγώ οσονούπω!
Χαιρετίσματα απο το σκοτεινό Μόντρεαλ

Meropi είπε...

Καλή μου Ιουστίνη,
σ' ευχαριστώ πολύ για το ωραίο σχόλιο σου. Έχει ιδιαίτερη σημασία για μένα, γιατί προέρχεται από μια λογοτέχνη.
Την καλημέρα μου από τη μεταχιονισμένη Αθήνα