Το παράλογο, αλλά και αντισυνταγματικό της απαγόρευσης δημοσιοποίησης των δημοσκοπήσεων

Συνήθως τα πρωινά, στο αυτοκίνητο, καθώς κατευθύνομαι προς τη δουλειά μου, ακούω ραδιόφωνο. Τις τελευταίες λοιπόν μέρες ακούω συνέχεια υπονοούμενα και μισόλογα για τα αποτελέσματα των δημοσκοπήσεων, που ας σημειωθεί συνεχίζουν να γίνονται, αλλά απλώς απαγορεύεται η δημοσιοποίηση των αποτελεσμάτων τους από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Να, προχθές άκουγα τον Υπουργό Παιδείας κ. Άρη Σπηλιωτόπουλο να ισχυρίζεται ότι, σύμφωνα με τελευταίες πληροφορίες, η συσπείρωση των οπαδών της Ν.Δ. μεγάλωσε και η «ψαλίδα» μεταξύ των δύο μεγάλων κομμάτων μειώθηκε. Επίσης άκουγα κάποιο δημοσιογράφο του ραδιοφωνικού σταθμού «ΣΚΑΪ» να λέει ότι, σύμφωνα με τελευταίες δημοσκοπήσεις, οι Οικολόγοι Πράσινοι μπαίνουν τελικά στη Βουλή. Και τότε θυμήθηκα την αιτιολογία που έδωσε ο Υπουργός κ. Προκόπης Παυλόπουλος για την εκ νέου επιβολή της απαγόρευσης δημοσιοποίησης των δημοσκοπήσεων 15 ημέρες πριν τις εκλογές. Είπε λοιπόν, τότε (πριν 2 μήνες) ο κ. Υπουργός: «Είναι προτιμότερο για λόγους ποιότητας της δημοκρατίας και του προεκλογικού αγώνα να ξαναγυρίσουμε στο καθεστώς το οποίο ίσχυε, δηλαδή οι δημοσκοπήσεις να γίνονται μόνο μέχρι 15 ημέρες πριν από την ημέρα των εκλογών». Και τότε σκέφτηκα: Ποιότητα της Δημοκρατίας είναι αυτή η διασπορά φημών και μισολόγων?

Ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά. Σύμφωνα με το άρθρο 7 του Νόμου 3603/2007 δεκαπέντε ημέρες πριν από τη διενέργεια των βουλευτικών εκλογών απαγορεύεται η δημοσιοποίηση και η μετάδοση ή αναμετάδοση από τα μέσα ενημέρωσης δημοσκοπήσεων σχετικά με την πρόθεση ψήφου των πολιτών. Επίσης για το ίδιο διάστημα απαγορεύεται στους δημόσιους και ιδιωτικούς ραδιοφωνικούς και τηλεοπτικούς σταθμούς ελεύθερης λήψης, στους φορείς παροχής συνδρομητικών ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών υπηρεσιών, σε κάθε είδους εφημερίδα και περιοδικό, καθώς και στα πολιτικά κόμματα και στους υποψηφίους η καθ` οιονδήποτε τρόπο δημοσιοποίηση ή μετάδοση ή αναμετάδοση οποιασδήποτε έρευνας γνώμης, με οποιονδήποτε τρόπο και αν διενεργείται, σχετικά με τις πολιτικές τάσεις, απόψεις και προτιμήσεις της κοινής γνώμης, για πολιτικά κόμματα, πολιτικές θέσεις και πρόσωπα ή άλλα οικονομικά και κοινωνικά ζητήματα. Ας σημειωθεί ότι η πιο πάνω απαγόρευση ήρθη για τις εκλογές του Ευρωκοινοβουλίου και επανήλθε σε ισχύ από 7-8-2009.

Για τη συνταγματικότητα της πιο πάνω απαγόρευσης έχουν διατυπωθεί πολλές αντιρρήσεις, οι οποίες εστιάζονται στα εξής σημεία:

· Το δικαίωμα των πολιτών να ενημερώνονται για τις δημοσκοπικές τάσεις κατοχυρώνεται από το άρθρο 5^Α παρ. 1 του Συντάγματος που προστατεύει το δικαίωμα στην πληροφόρηση και ορίζει κατά λέξη: «Καθένας έχει δικαίωμα στην πληροφόρηση, όπως νόμος ορίζει. Περιορισμοί στο δικαίωμα αυτό είναι δυνατόν να επιβληθούν με νόμο μόνο εφόσον είναι απολύτως αναγκαίοι και δικαιολογούνται για λόγους εθνικής ασφάλειας, καταπολέμησης του εγκλήματος ή προστασίας δικαιωμάτων και συμφερόντων τρίτων». Είναι φανερό ότι στην προκειμένη περίπτωση η απαγόρευση αυτή δεν βρίσκει έρεισμα ούτε σε λόγους εθνικής ασφάλειας, ούτε στην καταπολέμηση του εγκλήματος, αλλά επιχειρείται να δικαιολογηθεί ότι βρίσκει έρεισμα στην προστασία δικαιωμάτων και συμφερόντων τρίτων, ως τέτοιων νοουμένων των ψηφοφόρων πολιτών. Είναι όμως έτσι? Αμφιβάλλω. Πέραν του ότι απαιτείται ο περιορισμός που επιβάλλεται να είναι απολύτως αναγκαίος (δεν βλέπω απόλυτη αναγκαιότητα εδώ), θεωρώ ότι στην προκειμένη περίπτωση πιο πολύ θίγονται τα δικαιώματα των πολιτών από την απαγόρευση, που επιτρέπει σε ανεξέλεγκτες φήμες και μισόλογα να προκαλούν σύγχυση, παρά από τη δημοσιοποίηση και μετάδοση των ίδιων των δημοσκοπήσεων, όσο και αν αυτές (οι δημοσκοπήσεις) έχουν μεταξύ τους αποκλίσεις. Πιο εκτενή ανάλυση επί του θέματος θα βρείτε στο ιστολόγιο του e-lawyer εδώ και εδώ.

· Επίσης το άρθρο 14 του Συντάγματος απαγορεύει κάθε μορφή λογοκρισίας στον τύπο. Συγκεκριμένα ορίζει στην παράγραφο 2: «O Τύπος είναι ελεύθερος. H λογοκρισία και κάθε άλλο προληπτικό μέτρο απαγορεύονται». Αν δεν είναι λογοκρισία αυτή η απαγόρευση τότε τι είναι? Ας σημειωθεί ότι θεμιτό προληπτικό μέτρο είναι μόνο αυτό που γίνεται προς κατοχύρωση αγαθών που προστατεύονται με άλλες διατάξεις του Συντάγματος, όπως λ.χ. θεμιτή είναι η απαγόρευση της παιδικής πορνογραφίας που προκύπτει από τη συνταγματική προστασία της παιδικής ηλικίας (άρθρ. 21 παρ. 1 ). Δεν μου πάει δε στο μυαλό ποιο συνταγματικό αγαθό κατοχυρώνει η περι ής ο λόγος απαγόρευση της δημοσίευσης των δημοσκοπήσεων. Μη μου πείτε ότι είναι συνταγματικό αγαθό το συμφέρον του Κυβερνώντος κόμματος που τυχαίνει εδώ να μην το ευνοούν οι δημοσκοπήσεις!

Σήμερα διαβάζω στον ηλεκτρονικό τύπο (βλέπε εδώ) ότι ο προϊστάμενος της Εισαγγελίας Πρωτοδικών Αθηνών διέταξε τη διενέργεια κατεπείγουσας προκαταρκτικής εξέτασης με αφορμή τη δημοσιοποίηση αποτελεσμάτων δημοσκοπήσεων σε προσωπικά ιστολόγια (blogs). Μάλιστα ο Εισαγγελέας που θα αναλάβει την διενέργεια της έρευνας αυτής έχει εντολή να άρει το ηλεκτρονικό απόρρητο, ώστε να εντοπιστούν οι υπεύθυνοι των μπλογκ και ακολούθως οι υπεύθυνοι των δημοσκοπικών εταιρειών που ενδεχομένως διοχέτευσαν πληροφορίες. Ας σημειωθεί ότι σύμφωνα με την παράγραφο 5 του πιο πάνω άρθρου 7 του Ν. 3603/2007 «οι παραβάτες τιμωρούνται με φυλάκιση τουλάχιστον έξι (6) μηνών, η οποία δεν είναι δεκτική μετατροπής ή αναστολής και χρηματική ποινή από τριάντα χιλιάδες (30.000) ευρώ έως τριακόσιες χιλιάδες (300.000) ευρώ». Με τις διώξεις αυτές θα δοθεί η ευκαιρία στα Δικαστήρια της χώρας να αποφανθούν για πολλά ζητήματα, όπως για τη συνταγματικότητα ή μη της σχετικής απαγόρευσης της δημοσιοποίησης των δημοσκοπήσεων, για το αν τα προσωπικά ιστολόγια (blogs) είναι ή όχι «τύπος», για το αν μπορεί να γίνει άρση του ηλεκτρονικού απορρήτου για πλημμελήματα (πράγμα αμφίβολο, κατά τη γνώμη μου) κλπ. Μέχρι τότε όμως τα πρόσωπα, κατά των οποίων θα ασκηθεί η ποινική δίωξη, θα ταλαιπωρηθούν σφόδρα.

Τελειώνοντας αντιγράφω μια περικοπή από ένα σχετικό άρθρο του Πάσχου Μανδραβέλη στην «Καθημερινή» που αποτυπώνει με γλαφυρό τρόπο το παράλογο της απαγόρευσης δημοσιοποίησης τω δημοσκοπήσεων.

«Χειρότερο ίσως και από την απαγόρευση δημοσιότητας είναι η δικαιολόγησή της. «Επηρεάζεται η κοινή γνώμη», ισχυρίζονται πολλοί. Η αλήθεια είναι ότι κάθε στοιχείο της ενημέρωσης επηρεάζει την κοινή γνώμη. Τα άρθρα, για παράδειγμα, επηρεάζουν την κοινή γνώμη. Γιατί δεν τα απαγορεύουν 15 μέρες πριν από τις εκλογές; Οι ενημερωτικές εκπομπές επίσης επηρεάζουν. Μήπως πρέπει και αυτές να κοπούν; Σε μια δημοκρατία που κρατάει τα λογικά της ο επηρεασμός είναι το ζητούμενο. Θέλει την πολίτη ενημερωμένο για κάθε πτυχή της πολιτικής ζωής, να επηρεάζεται πολλαπλώς και στο τέλος να σχηματίζει γνώμη. Σίγουρα πολλές φορές, κατά τη διαδικασία αυτή, υπάρχουν συμφέροντα, υπάρχουν επιδιώξεις κλπ. Αλλά πάλι, και οι δηλώσεις των πολιτικών αρχηγών κάτι επιδιώκουν, κάποιο συμφέρον του κόμματός τους εξυπηρετούν. Γιατί δεν τους φιμώνουμε 15 μέρες πριν από τις εκλογές ώστε να ψηφίζουν ανεπηρέαστοι οι πολίτες; Αυτούς τους οποίους η συγκεκριμένη διάταξη θεωρεί ζώα, άλογα όντα που δεν μπορούν να κρίνουν και πρέπει διά απαγορεύσεων να προστατευθούν».

«Για μια δημοκρατία που κρατάει τα λογικά της» μιλά ο Πάσχος Μανδραβέλης. Μήπως η δική μας τα έχει χάσει?